چین اینگونه توانست کرونا را شکست دهد

به گزارش تور کانادا، چین توانست سریع تر از پیش بینی ها ویروس کرونا را در کشورش مهار کند و امروز نگران ورود این ویروس توسط مسافران خارجی است. چرا آنها توانستند؟ این نوشتار پاسخی است به این پرسش.

با ما همراه باشید و با تور چین ارزان از شگفت انگیزترین کشور دنیا دیدن کنید بر روی دیوار چین سلفی بگیرید، از قصر ممنوعه دیدن کنید و در خیابان شانگهای پیشرفته ترین آسیا قدم بزنید.

به گزارش خبرنگاران، تلقی بخشی از ایرانیان نسبت به چین مثبت نیست. برای آن می توان دلایل مختلفی را لحاظ کرد از جمله تصویر انقلاب فرهنگی مائو در گذشته و نوع رفتار و حمایت های این کشور از دیگر کشورهای دنیا و نیز به ویژه تصور ایرانیان از جنس های چینی که به ایران وارد می شود.

اما واقعیت چیز دیگری است. محمد حسین عمادی، پژوهشگر توسعه است. وی تجربه سال ها زندگی و حضور در چین را داشته است. وی در مقاله ای با عنوان قدرت قاهره یا قدرت عاقله به دلایلی که باعث موفقیت چین در این زمینه شد اشاره دارد. مقاله ای نسبتا طولانی اما حاوی اطلاعاتی بسیار با ارزش:

با گذشت دوماه از رودرویی با ویروس کرونا در سطح دنیا، شیوه مواجهه و تعامل دولت مرکزی چین با ویروس کرونا در مقایسه با دیگر کشورها به صورت فراگیر مورد تایید و تمجید سازمان بهداشت دنیای، رسانه ها و افکار عمومی دنیا نهاده شده است.

چینی ها در مراحل ابتدایی، در شناسایی و عکس العمل مدیریتی تاخیر داشتند. اما علیرغم سردرگمی چند روزه ای که کارشناسان اپیدمولوژیست ها و سیاستمداران این کشور در اتخاذ سیاست هماهنگ داشتند، سرعت و شدت عمل به کار رفته -که به راهبرد مهار آهنین معروف شد- باعث شد منحنی روبه رشد و ترسناک این بیماری متوقف شود و نهایتا در روز اول فروردین تعداد افراد مبتلا به ویروس -از نوع بومی آن- به صفر برسد.

این در حالی ست که کشور ایتالیا با تعداد کمتر از مبتلایان چین، بمراتب بیش از این کشور تلفات داشته و دیگر کشورهای اروپایی و آمریکا به علت آشفتگی در اتخاذ سیاست هماهنگ، به سرعت از چین در میزان آلودگی و تلفات ناشی از آن پیشی می گیرند.

در حالی که دنیایان مسحور موفقیت چین در مبارزه با کرونا هستند، چین خود را برای شیوع موج دوم این بیماری از منشأ خارجی مهیا می نماید. بی شک درک صحیح از تجارب و درس های عملی و نظری چین و تحلیل آن برای همه دنیایان درس آموز خواهد بود.

فرهنگ و نه فقط قدرت

تا به امروز در تحلیل ریشه های موفقیت چین، تاکید اصلی تحلیلگران خارجی و علی الخصوص کشورهای غربی بر عنصر اعمال قوه قهریه این کشور بوده و این قوه قهریه هم نتیجه نظام مقتدر، اقتصاد پویا و مدیریت متمرکز حزب کمونیست دانسته شده است. اما به نظر نگارنده که بیش از شش سال با دانشگاه ها و مراکز تحقیقات چین همکار هستم و اطلاعات روزانه و دست اول از کم وکیف تعامل دولت و مردم چین با این بیماری در دو ماه گذشته دارم، معتقدم که وجوه متعدد دیگری از توانمندی چین در این مواجهه نادیده گرفته شده است که خود ریشه در ضعف شناخت دنیایان از ویژگی های فرهنگی و اجتماعی این سرزمین دارد. به نظر می رسد بسکمک از شاخصه های اجتماعی فرهنگی و تاریخی چین در تحلیل این فرآیند مغفول مانده است. سنت های عمیق فرهنگی و معرفتی همراه با تاثیرات بزرگ تکنولوژیک اخیر، و مدل خاص مدیریت و تصمیم گیری دولت، توانمندی جامعه چین را در مواجهه با مسائل به سرعت افزایش داده است. پدیده ای که از نگاه ساده انگارانه بسکمک تحلیلگران خارجی و رسانه ها مغفول مانده است. برای درک بهتر این ابعاد بگذارید چند نمونه عینی مطرح و مصادیق آنرا در مواجهه با کرونا بیان کنیم.

زبان چینی یکی از دشوارترین و پیچیده ترین زبان های دنیا است. چینی ها در زبان خود لغتی خاص برای خطر و لغتی جداگانه برای فرصت ندارند ولی لغتی در زبان چینی وجود دارد که معنای آن خطر /فرصت است. چینی ها معتقدند اگر از عنصر خرد بهره ببرید هر بحران خود یک فرصت است و اگر از عنصر تدبیر استفاده نکنی هر فرصتی به بحران تبدیل می شود. چینی ها در فرصت های مختلف نشان داده اند این کلمه، نه صرفا یک کلمه بلکه یک آموزه رایج فرهنگی است. تاریخ چند هزار ساله چین و مواجهه دائم آنها با بلایای طبیعی و انسانی درس بزرگی به آنها اموخته است. آنها معتقدند که آنچه ما را از بلایا حفظ می نماید همانا عبرت از دشواری ها با کمک از اندیشیدن و تعقل است. به همین دلیل معتقدند آنچه تو را نمی کشد قطعا تو را قوی تر خواهد نمود. لذا مواجهه با خطرات همیشه فرصتی برای درس آموزی و توانمندی بیشتر است. چینی ها با شیوه مقابله خود با کرونا بعضی از این آموزه ها را برای دنیایان به نمایش گذاشتند که به بعضی از آنها در زیر اشاره می کنم.

نمایش قوه عاقله و مدیریت توانمند در شرایط بحران

شیوه بسیار سختگیرانه مبارزه با کرونا که مهار آهنین نام گرفته است، عملاً به دنیایان نشان داد که دولت چین نه تنها اقتدار کنترل و قدرت قرنطینه یک شهر یازده میلیونی و بیش از پانصد میلیون جمعیت این کشور را دارد بلکه در عمل میتواند تامین غذا و مایحتاج اساسی مردم و کنترل آمدوشد و امنیت مردم را هم به خوبی اداره می نماید.

در کمترین زمان پس از تصمیم گیری دولت، کلیه مراکز عمومی و آموزشی و کارخانه ها و شبکه حمل ونقل تعطیل شد و با محدود کردن رفت وآمد بین شهری صدها میلیون شهفرایند چینی کاملا خانه نشین شدند و در عین حال با مکانیزم های بسیار خاص با کمترین آمدوشد، تامین مواد غذایی مستمر آنها انجام شد. این امر کمتر مورد توجه رسانه های خارجی و بالطبع مردم دنیا نهاده شد. شبکه وسیع فروشگاه ها همراه با تقویت شبکه پیک محلی باعث شد مردم به وسیله شبکه مجازی و خرید اینترنتی بسکمک از مایحتاج خود را بدون مراجعه فیزیکی به فروشگاه ها تامین نمایند.

از سوی دیگر، تصویب و اعمال قانون و مبارزه شدید با هرگونه احتکار باعث شد هیچگونه احتکار و تغییری در قیمت مواد ضروری مردم پیش نیاید. همین امر باعث شد هجوم گسترده مردم به فروشگاها به نحوی که در بیشتر کشورهای اروپایی و غربی شاهد آن بودیم در چین پیش نیاید.

جلوه دیگری از توان دولت چین در شیوه محافظت و درمان بیماران به چشم خورد. مراقبت از بیماران در مراکز درمانی ای که ظرفیت محدودی داشتند، با کوشش شبانه روزی و ایثار جامعه پزشکی و پرستاری چین آغاز شد. ساخت برق آسا و هشت روزه بیمارستان ده هزارنفری آغاز و به عنوان مهمترین خبر دنیای برای روزها در راس اخبار دنیا قرار داشت و به جز ثبت در کتاب رکورد کتاب گنیس بسیار مورد توجه افکار عمومی و رسانه ها دنیای هم نهاده شد.

نمایش اقتدار حاکمیت با اعتماد شهفرایند رضایت مند

بدیهی است مدیریت صدها میلیون شهفرایندی که دچار اضطراب عمومی شده اند آنهم در آستانه سال نو چینی -که بیش از یک و نیم ملیارد سفر داخلی طی آن پیش بینی شده بود- تنها از عهده سیستمی برخواهد آمد که اعتماد عمیق مردم را با خود به همراه داشته باشد. نتیجه نظرسنجی ها از سطح رضایتمندی شهفرایندان چینی نسبت به نظام حاکمه همیشه باعث بهت و تعجب غربی ها شده است. نظرسنجی مرکز Ashدر دانشگاه هاروارد[i] در سال 2003 میلادی میزان رضایتمندی مردم چین از حاکمیت را در سطح 86.1درصد ارزیابی کرد. تعجب انگیزتر آنکه این میزان در سال 2011 به 91.8درصد رسیده است.

بعضی از تحلیلگران و سیاستمداران غربی در توجیه این موضوع، سعی نموده اند دلیل این مسئله را در عنصر تاریخی اطاعت مردم از حاکمیت چهار هزارساله و بی اطلاعی مردم در محیط محصور اطلاع رسانی خلاصه نمایند. اما در کوران عمل و بحران کورنا، در کنار نقدها سازنده و گلایه هایی که در میان بعضی از مردم در انفجار اولیه این بحران با خود به همراه داشت، تبعیت آگاهانه مردم در روش های سختگیرانه دولت پس از کمتر از دو ماه به ثمر نشست و اعتماد به نفس ملی را بیش از پیش احیا مجدد نمود و رضایت مندی مردم از واکنش و مدیریت حاکمیت را افزایش داد. در سطح بین المللی نیز مجددا اقتدار مطلق دولت مرکزی در چین را بیش از پیش به رخ دنیایان کشید به نحوی که حتی از سوی بعضی رسانه ها و دولت های غربی و آمریکا که در ابتدا منتقد شدید تعامل با شهفرایندان چینی بودند، مورد تایید و تحسین همگان نهاده شد. هر چند نظرسنجی ها گویای اعتماد بسیار بالای مردم چین نسبت به حاکمیت بوده است اما این رویداد و نتایج نهایی آن بار دیگر نشان داد که مدیریت روان و کارآمد در شرایط بحران صرفا از عهده یک نظام متمرکز و مقتدرگرا بر نمی آید و تابعیت آگاهانه مردم از نظم عمومی در شرایط بحران احتیاجمند اعتماد مردم و امنیت فیزیکی و روانی عمومی در گرو داشتن شهفرایند رضایتمند است.

جان انسانها مهمتر از خسارت هنگفت اقتصادی

نظام سیاسی چین تحت تاثیر تفکر کمونیستی است و سیستم اقتصادی این کشور بعد از اصلاحات اقتصادی چهل سال گذشته بر پایه نظام سرمایه داری پایدار است. تبلیغات رسانه های دنیای نیز دولت چین را همیشه یک نظام اقتدارگرایانه غیردموکراتیک و مخالف با آزادی و ارزش های بشردوستانه به دنیا معرفی نموده اند که اولویت اول خود را تقویت اقتدار و اقتصاد می داند. بخش عمده ای از اتهامات و تبلیغات نظام سرمایه داری غرب بر علیه سیاست های کشور چین همیشه بر محور فدا کردن ارزش و حقوق انسان ها در فرآیند رشد اقتصادی و توسعه چین پایدار بوده است. اما واکنش دولت چین به شیوع بیماری کرونا در تعطیل نمودن اجباری اما آگاهی بخش عمده ای از اقتصاد این کشور هزینه ای غیرقابل تصور، که بالغ بر هزاران میلیارد دلار می باشد، بر دوش این کشور گذاشت. با توجه به مالکیت دولتی و نیمه دولتی بسکمک از کمپانی های بزرگ چینی، خسارت جبران ناپذیر این اقدام خود مستقیما بر عهده دولت گذاشته شد. تصمیم بر تعطیل نمودن بخش های مهمی از اقتصاد این کشور بلافاصله بعد از معین شدن ابعاد اپییدمولوژیک این بیماری و بدون هیچ تاخیری زمانی از سوی دولت گرفته شد که دولت چین با بحران اقتصادی ناشی از جنگ تجاری با آمریکا و کاهش نرخ رشد اقتصادی این کشور، رنج می برد. این تصمیم سخت و سخاوتمندانه چین را زمانی که با دیگر کشورهای اروپایی و علی الخصوص بریتانیا و ایالات متحده مقایسه می کنیم که با تاخیر بسیار زیاد و با اکراه فراوان حاضر به فدا کردن منفعت بخشی از فعالیت های اقتصادی بخش خصوصی در قبال جان هزاران شهفرایند آسیب پذیر و سالمند خود شدند به این نتیجه واضح و حقیقت عریان می رسیم که علیرغم تمامی اتهامات، چین در صحنه عمل، جان شهفرایندان خویش را بر خسارات هنگفت اقتصادی بلندمدت خود ترجیح داده است. این در حالی ست که دولت محلی ایتالیا حتی بعد از شیوع بیماری و کسب تجربه چین در تعطیل کردن فستیوال شهر ونیز به دلیل ضربه به اقتصاد توریستی این کشور مخالفت می کرد [ii]و بریتانیا به دلیل فرار از هزینه های سرسام آور مداوای بیماران، روش ایمینی عمومی و استقبال از شیوع بیماری را عنوان کرد[iii] و دولت آمریکا، جهت پیشگیری از زیان به شرکت های خصوصی، به انکار اهمیت و تاثیر بیماری می پرداخت.

شیوع وسیع فناوری دیجیتال در جنگ علیه شیوع کرونا

هر چند سیستم مدیریت و حاکمیت کشور چین یک نظام متمرکز و مقتدرانه از بالا به پایین است و نقش سازمان های غیردولتی و سمن ها در این کشور بسیار کمرنگ است اما وجود تشکل های بومی و نوین در نظم عمومی و اخلاق نهادینه شده تیمی کار کردن در بین مردم این کشور همیشه توانسته است آنها را در عبور از کوران بحران های متعدد تاریخی کمک کند. از طرف دیگر سطح دسترسی و کاربرد فضای مجازی و استفاده از آن در چین در دهسال گذشته نیز شیوع عمومی یافته و به کار کرد این تشکلها افزوده است. بیشترین تعداد تلفن همراه در دنیا و کاربر اینترنتی همراه با بیشترین تعداد رباتهای هوشمند در حوزه آموزش همکنون در چین دیده میشود. در بحران کرونا دولت با بهره گیری از زیرساخت دیجیتال پیشرفته خود و دسترسی وسیع عموم به اینترنت ملی و اپلیکشن های متعدد توانست سرعت اطلاع رسانی به مردم و نهادهای مردمی را افزایش داده و اضطراب اجتماعی را در کمترین فرصت مهار کند. بهره گیری از اپلیکیشن های فراوان در فرآیند تامین مایحتاج روزانه مردم بسیار موثر بود به نحوی که با کمترین اضطراب و تشویش نهادهای اجتماعی توانستند متشکل شده و نسبت به تهیه و ارسال مایحتاج ضروری مردم به خصوص سالمندان این جامعه به کار گرفته شوند. همین امر عملا باعث شد نهادهای پزشکی ودرمانی در ابتدا آغاز این بحران و حتی ادامه کار نهادهای آموزشی بدون حضور فیزیکی مراجعه نمایندگان به کار خود ادامه دهند. مبادلات پولی بدون احتیاج حضوری به بانکها صورت گرفته و بسکمک از مدارس و دانشگاه ها با تاخیری اندک فعالیت های خود را به صورت مجازی آغاز کردند و میلیون ها دانش آموز و دانشجو در خانه به کار خود ادامه دادند. دولت چین با شناخت و تقویت نهادهای اجتماعی و فرهنگی توانسته است آنها را به دنیای مجازی مسلح نماید و به بازوی خود در کنار دولت و بزرگترین ارتش دنیا در مواجهه با بحران ها و حوادث تبدیل کند. شاید به همین دلیل کتاب گینس، دولت چین را بعنوان سریع العمل ترین کشور دنیا در واکنش به حوادث غیرمترقبه در سطح دنیا شناخته است.

ارتقای صندلی چین در دیپلماسی بین المللی

از ابتدای ظهور کرونا بسکمک از کشورها و رسانه های غربی سعی زیادی در نشانه گیری و شماتت چین و سیاسی کردن آن در صحنه بین المللی داشتند. با کاهش سطح بحران درچین، دولت و دیپلماسی این کشور بصورت فعال نسبت به کمک به دیگر کشورها وارد صحنه شد. اولین اقدام عملی چین در صحنه فنی جداسازی دی.آن.ای و تهیه فرمول ژنتیکی ویروس و ارسال آن به کلیه مراکز تحقیقاتی دنیا به منظور فراوری واکسن بود. ناگفته نماند که در مبارزه بیولوژیک در دست داشتن فرمول ژنتیکی ویروس برگ برنده ای است که با دیدگاه تجاری حاکم بر دنیا می تواند منشا فراوری و انحصار ثروت تلقی شود. این در حالی ست که دولت و شرکت های آمریکایی به صورت حریصانه ای فرآیند فراوری واکسن بیماری را در آزمایشگاه های کل دنیا رصد نموده و به دنبال انحصار فراوری آن و بهره گیری منافع اقتصادی سرشار آن است. تا روز دوم فروردین کشور چین به بیش از هشتاد و دو کشور دنیا کمک های اقتصادی فنی و پزشکی اراِیه نموده است[iv] و این فرایند با سرعت هر چه بیشتر ادامه دارد.

اما کمک های چین محدود به کمک های بشردوستانه نبود بلکه چین با اعزام گروه های فنی و کارشناسی به دیگر کشورها نه تنها سعی در دلجویی از آنها (بعنوان زادگاه ویروس کرونا) کرد، بلکه در مقایسه با مشارکت کشورهای توسعه یافته دنیا، با سخاوت فراوان نسبت سهیم کردن دیگر کشورها از تجارب تحقیقاتی خود وآموزش آنها در حوزه فنی و دیپلماسی اعتبار فراوانی به دست آورد.