ضرورت ترسیم افق های جدید برای جایزه جهانی کتاب سال - تور کانادا

حیدری درباره تاریخچه این رویداد گفت: جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از سال 1372 شکل گرفت و سال جاری بیست و هشتمین دوره آن برگزار می گردد. طی این سال ها در مجموع 1750 کتاب شامل 1130 عنوان در حوزه مطالعات اسلامی و 610 عنوان در حوزه مطالعات ایرانی در دبیرخانه آنالیز شده است.

وی اضافه نمود: در بیست و هشت دوره 360 نفر به عنوان برگزیده شامل 110 نفر در حوزه مطالعات ایرانی و 150 نفر نیز در حوزه مطالعات اسلامی برگزیده شده اند. آثار ارسالی به دبیر خانه جایزه جهانی کتاب سال از کشور های ترکیه، آلمان، آمریکا ، فرانسه، انگلیس، مصر، لبنان و سوریه است.

حیدری با بیان این مطلب که جایزه جهانی کتاب سال، به عنوان یک امکان برای پیوند بین علاقه مندان مطالعات ایرانی و اسلامی دیده می گردد. این جایزه برای اسلام شناسان و مستشرقین نوعی منزلت، صندلی و رسمی محسوب می گردد و برای آن ها افتخار است که در جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برگزیده شوند. در داوری این رویداد، به اصل بی غرضی و بی طرفی توجه می گردد اما در عین حال بی طرفی وجود ندارد چراکه براساس معیار هایی قابل توجه داوری انجام می گردد. سه برهه در برگزاری جایزه کتاب سال وجود دارد یعنی، پیش، حین و پس از برگزاری اختتامیه و اهدا جایزه کتاب سال.

دبیر علمی جایزه جهانی کتاب سال درباره راه حل های تقویت جایزه جهانی کتاب سال اضافه نمود: یکی از راه حل ها، کوشش برای انعقاد تفاهم نامه همکاری با انجمن های علمی و تخصصی برای نقد و آنالیز آثار برگزیده است؛ علاوه براین می توان به ایجاد فرصت مطالعاتی 6 ماه تا یک سال، برای برگزیدگان در ایران با هدف تقویت ارتباط با پژوهشگران دو کشور فراهم گردد. توجه به تبلیغات برای جایزه جهانی کتاب سال با توجه به پیشینه 7000 ساله تاریخ و تمدن ایران.

حیدری، با اشاره به شیوه های رصد آثار بیان نمود: از جمله راه های دسترسی به کتاب ها حوزه مطالعات ایران و اسلامی، نمایشگاه های کتاب به ویژه نمایشگاه های بین المللی مثل کتاب تهران و ارتباط با اهل قلم است. ارتباط با مخاطبان نیز می تواند یکی از راه های درسترسی به آثار مرتبط با حوزه مطالعات اسلامی و ایرانی باشد.

قدر دانی از پدید آورندگان هدف اصلی جایزه جهانی کتاب سال است

عدالت نژاد، با بیان این مطلب که در برگزاری جایزه جهانی کتاب سال نباید صرفا به شعائر بسنده کنیم، درباره معیار های انتخاب اثر این رویداد، گفت: هدف اصلی از برگزاری جایزه جهانی کتاب سال، قدردانی از پدیدآورندگان اثر در دو حوزه مطالعات اسلامی و ایرانی است؛ افرادی که پژوهش در این زمینه را یک قدم به جلو برده اند. البته توجه به این نکته لازم است که آثار را به نحو مطلوب ما، یک قدم به پیش برده اند؛ به عبارت دیگر تعریف خاص برگزارنمایندگان جایزه جهانی کتاب سال از مطلوبیت، ملاک است.

وی اضافه نمود: مطلوب ما این است که کتاب از استاندارد های روز برخوردار و پدید آور مولفه های علمی را رعایت نموده باشد و به عنوان اثر زرد شناخته نگردد. چراکه حتی بعضی از ناشران مطرح بین المللی نیز به چاپ کتاب های زرد اقدام می نمایند. آثاری هم مطلوب ما نیستند، چراکه پدیدآور درباره آموزه های دینی ما نظر و دیدگاه خاصی دارد؛ یا اینکه پدید آور در منطقه ای زندگی می نماید که از سوی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته نمی گردد در حالی که اثر دارای کیفیت قابل توجه و پیش برنده است؛ بنابراین براساس ملاحظاتی کنار گذاشته می گردد. این فرآیند ماحصل نگاه مدیران است که نمی خواهند گرفتار شوند.

عدالت نژاد ادامه داد: نتیجه فرآیند داوری جایزه جهانی کتاب سال، آنالیز آثار استاندارد و از جهتی خنثی که دردسری برای مسئولان ندارند، است. مجموعه این نگاه ها موجش شده تا آثار خنثی و استاندارد در فهرست داوری دیده گردد.

این داور جایزه جهانی کتاب سال با اشاره به شیوه انتخاب اثر برای آنالیز و اهدا جایزه جهانی کتاب سال بیان نمود: حتی ساعت ها در غرفه های نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برای دیدن، نه فقط دیدن جلد؛ بلکه برای تورق کتاب وقت صرف می گردد. این شیوه رصد، چند سالی است انجام می گردد که امید وارم ادامه داشته باشد. پیبشنهاد می کنم فراخوان انگلیسی برای جایزه منتشر گردد.

عدالت نژاد، درباره انعکاس اخبار رویداد جایزه جهانی کتاب سال بیان نمود: از کشوری که صدا های مختلف و متناقض بلند می گردد، از بین آثار منتخب رویداد های کتاب محور از جمله جایزه جهانی کتاب سال، کتاب هایی که مطلوب رسانه ها است، بیشتر رسانه ای می گردد. به یاد ندارم طی این سال ها، اخبار این رویداد در رسانه ها خارجی و یا حتی داخلی انعکاس پیدا کند. اخبار این دست رویداد ها به انتشار فهرست برگزیدگان منحصر است و عنوان آثار و یا خود برگزیدگان تیتر نمی گردد. باید کوشش کنیم رویکرد رسانه های خارجی درباره رویداد های کتاب محور ایرانی متوقف گردد.

این استاد دانشگاه، با انتقاد از موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در ایجاد سایت اختصاصی برای جایزه جهانی کتاب سال اضافه نمود: به نظر می رسد موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در انعکاس فعالیت های دبیر خانه جایزه جهانی کتاب سال دچار کج سلیقگی شده است. پیوست جایزه جهانی کتاب سال در گوشه سایت کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده، در حالی که انعکاس فعالیت های این رویداد باید در قالب یک سایت نمایش داده گردد. سایت مستقل، تاریخ این رویداد را مکتوب می نماید.

عدالت نژاد با بیان اینکه حضور در جایزه جهانی کتاب سال باید برای پدید آورندگان خارجی افتخار باشد، گفت: چرا باید به برگزیدگان جایزه جهانی کتاب سال 10 هزار دلار جایزه اهداء گردد؛ چراکه این افراد از سوی دانشگاه بورس می شوند. به نظر می رسد می توان به جای جایزه مادی، فرصت مطالعاتی سه ماهه پیش بینی کرد تا در جریان این ارتباط دانشمندان دو کشور از دانش یکدیگر بهره مند شوند. به ویژه اینکه آن ها بفهمند اینجا کره شمالی نیست. حتی می توان آئین افتتاحیه را نمادین برگزار کرد؛ چراکه از صرف هزینه برای این مناسک بهره ای نمی بریم؛ به ویژه اینکه بعضی از برگزیدگان حاضر نیستند تا برای دریافت جایزه خود به ایران بیایند.

وی تاکید نمود: البته بیان نقاط ضعف به معنای کاهش اهمیت این رویداد نیست.

ریسه در ادامه این نشست پیشنهاد کرد: دیدن جوانان و استفاده از برگزیدگان و صاحب نظران خارجی را به عنوان داور جایزه جهانی کتاب سال پیشنهاد می کنم. شیوه داوری کتاب مجموعه مقالات نیز تعیین گردد.

بعد از 40 سال باید تحمل ها افزایش پیدا نموده باشد

حیدری در پاسخ به نقد های مطرح شده، به مقایسه جایزه جهانی کتاب سال با دیگر جوایز مطرح بین المللی از جمله جایزه صلح ناشران آلمان اشاره نمود و گفت: یکی از پیشنهادات، دور شدن از نگاه کلاسیک در جایزه جهانی کتاب سال است؛ به عبارت دیگر می توان به معیار های جهانی برای این رویداد فکر کرد. فکر می کنم بعد از 40 سال، باید به نوعی بلوغ برسیم تا بسیار از آثار مکتوب را تحمل کنیم.

اسماعیلی در ادامه این نشست بیان نمود: فراوری مجله آنلاین چند زبانه برای معرفی آثار برگزیده، نقد و آنالیز آثار پیش از برگزاری اختتامیه جایزه را پیشنهاد می کنم. علاوه براین می توان به امکان آنالیز مقالات پژوهشگران که از یک دهه قبل نوشتن کتاب را متوقف نموده اند هم فکر کرد. هم اندیشی برای همکاری بین برگزارنمایندگان جوایز کتاب محور از جمله فارابی ، خوارزمی با دبیر خانه جایزه جهانی کتاب سال نیز می تواند در اعتلای این رویداد یاری نماینده باشد. تداوم فعالیت سایت جایزه جهانی در طول سال نیز از سوی مسئولان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در نظر گرفته گردد.

وی اضافه نمود: می توان با دعوت از مترجمان صاحب نام، امکان ترجمه آثار برگزیده جایزه را نیز اجرایی کرد.

باید به تنظیم افق های جدید برای جایزه جهانی کتاب سال فکر کرد

حیدری در پاسخ به بخش دوم دیدگاه ها درباره جریان برگزاری جایزه جهانی کتاب سال گفت: باید به تنظیم افق های جدید برای جایزه جهانی کتاب سال فکر کرد.درباره داوری نباید گرایش های سیاسی داروان را فراموش کنیم اما باید به گونه ای عمل کنیم، تا تضارب آراء فراهم گردد و با سعه صدر بیشتری جریان داوری دنبال گردد.

وی با تاثیر گذاری تحریم ها و محدود شدن در فضای اینترنت اشاره و درباره حق الزحمه داوران، مطرح نمود: پرداخت 350 هزار تومان برای داوری حداقل انگیزه مادی را برای داران ایجاد نمی نماید.

دبیرعلمی جایزه جهانی کتاب سال، با بیان این مطلب که دیدن کتاب نویسندگان فوت شده انده قابل توجه است، امکان بهره مندی از داوران خارجی را نیز قابل توجه دانست.

وی همچنین شکل گیری جریان ترجمه آثار برگزیده جایزه جهانی کتاب سال را نیازمند تامین بودجه دانست.